Câu chuyện thành công của ba thành phố “điện mặt trời” vùng Balkan

Cuộc cách mạng điện mặt trời ở Balkan

Là khu vực nổi tiếng với di sản văn hóa phong phú và cảnh quan tuyệt vời, điểm đến du lịch hấp dẫn nhưng nơi đây còn là nơi diễn ra cuộc Cách mạng điện mặt trời (Solar Revolution). Trong đó có 3 thành phố là Porec-Parenzo (Croatia), Mostar (Bosnia & Herzegovina) và Kragujevac (Serbia) tiên phong đi đầu. Thông điệp của 3 thành phố này là thúc đẩy năng lượng mặt trời, trao quyền cho cộng đồng địa phương và truyền cảm hứng cho việc lắp đặt các mái nhà năng lượng mặt trời mới.

Trọng tâm của quá trình phục hưng năng lượng mặt trời của “bộ ba” được thực hiện thông qua dự án Mái nhà năng lượng mặt trời Balkan (Balkan Solar Roofs). Mục tiêu của dự án là lắp đặt ít nhất 500 mái nhà năng lượng mặt trời mới vào năm 2024.

Hai năm trước, chính quyền ba thành phố này đã bắt tay vào hành trình năng lượng mặt trời hóa thành phố với mục đích khuyến khích mọi người sử dụng năng lượng mặt trời và xây dựng năng lực trong chính quyền địa phương để chia sẻ kiến thức cộng đồng năng lượng mặt trời và thúc đẩy sự tham gia của người dân.

Sự thành công của bộ ba thành phố thí điểm

• Porec-Parenzo: TP tiên phong về năng lượng mặt trời

Porec-Parenzo, một trong những thành phố tiên phong của dự án, năm 2014, thành phố đã lắp đặt các nhà máy quang điện và hệ thống thu năng lượng mặt trời trên 8 tòa nhà công cộng, tạo ra hơn 1.000.000 kWh điện xanh. Thành phố cũng đi đầu trong các dự án năng lượng bền vững, chẳng hạn như xe buýt Poreč e-City và hệ thống chiếu sáng công cộng tiết kiệm năng lượng.

“Sau khi được tư vấn về lợi ích của điện mặt trời, đặc biệt là lời khuyên và hỗ trợ kỹ thuật lắp đặt cùng lợi ích môi trường nên nhiều người ủng hộ và lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời trên mái nhà của mình. Kinh nghiệm cho thấy việc tư vấn càng tỉ mỉ, người dân hiểu sẽ ủng hộ hết lòng”, Loris Peršurić, thị trưởng của Poreč-Parenzo cho hay.

• Mostar : Hành trình đến với “thành phố năng lượng sạch”

Mostar – thành phố ở Bosnia và Herzegovina đang tích cực định hình con đường trở thành “thành phố năng lượng sạch” (Good Energy). Thành phố đã ký Tuyên bố về Năng lượng Tốt (Declaration on Good Energy) vào năm 2023, nhằm đảm bảo khả năng tiếp cận bình đẳng các nguồn năng lượng tái tạo cho mọi người. Thành phố đã triển khai dự án thí điểm trợ cấp cho cơ sở sản xuất, trọng tâm là các hệ thống điện mặt trời mái nhà. Mostar tập trung vào việc hỗ trợ người dân lắp đặt điện mặt trời thông qua tư vấn, giáo dục, hỗ trợ tài chính và các thủ tục hợp lý.

“Bí quyết của quá trình chuyển đổi năng lượng là việc lắp đặt rộng rãi tấm quang điện mặt trời trên mái các tòa nhà của thành phố. Tuy nhiên, điều này không xảy ra một cách tự phát. Cung cấp sự hỗ trợ triệt để, sâu rộng cho thành phố, người dân là bí quyết dẫn đến thành công, trong đó tiêu chí bắt buộc không thể bỏ qua”, Darko Knezović, Giám đốc Năng lượng và Điều phối viên của Mostar cho hay.

• Kragujevac: Hướng tới mục tiêu khí hậu bền vững

Kragujevac đang mạnh dạn giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu bằng cách đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng là giảm 40% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030 và đạt được mức trung hòa carbon vào năm 2050.

Để đạt được các mục tiêu này, Kragujevac đang thực hiện một loạt biện pháp, từ tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng trong xây dựng cho đến thúc đẩy giao thông bền vững. “Bí quyết thành công của Kragujevac là nhờ vào khoản đầu tư ban đầu năng lượng mặt trời miễn phí, dễ sử dụng và mọi người đều có thể tiếp cận công bằng với nguồn năng lượng sạch theo phương châm ‘vì dân và không ai bị tụt lại phía sau’, hóa đơn tiền điện mọi nhà đều giảm đáng kể”, Ana Radojević, giám đốc năng lượng của Kragujevac cho hay.

Kragujevac cũng tự hào là nơi tổ chức sự kiện có tên Mái nhà năng lượng mặt trời Balkan (Balkan Solar Roofs) quy tụ đại diện từ ba thành phố thí điểm, và các thành phố đang có kế hoạch thực hiện, được tổ chức hồi  tháng 9 năm 2023. Sau thành công của 3 thành phố trên, nhiều thành phố khác đã quyết định tham gia vào cuộc cách mạng này như thành phố Pirot, Elektropionir…

Những nỗ lực hợp tác của các quốc gia vùng Tây Balkan chứng tỏ tiềm năng ngày càng tăng của việc sử dụng năng lượng mặt trời; nhưng khi sải bước hướng tới một tương lai xanh hơn, họ phải đối mặt với nhiều thách thức khác như loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch và thu hẹp khoảng cách về kỹ năng xanh; Các cơ chế pháp lý và hành chính phải được tạo điều kiện cho người dân có thể tiếp cận được… Tuy nhiên, ngay cả khi có nhiều thách thức, hành trình độc đáo của mỗi thành phố đều chứng minh rằng tiềm năng về một tương lai năng lượng mặt trời và năng lượng tái tạo vẫn đang được phát triển.