Chi phí sản xuất điện mặt trời giảm đến mức có thể làm thay đổi thế giới

Những sai lầm từ quá khứ

Là một nhà toán học và thống kê học, năm 2011, ông Ramez Naam đưa ra nhận định gây tranh cãi khi dự báo, điện mặt trời sẽ rẻ hơn so với điện sản xuất từ năng lượng hóa thạch. Gần 10 năm sau, ông Naam phải thừa nhận rằng, mình sai lầm khi vẫn còn đánh giá thấp tốc độ giảm chi phí sản xuất của điện mặt trời.

Trong một bài báo, chuyên gia này đã lý giải việc chi phí sản xuất điện mặt trời đã giảm nhanh trong một thập niên qua và chưa có dấu hiệu dừng lại. Dựa trên những nghiên cứu từ những năm 2011 và dữ liệu cập nhật liên tục cho đến nay, ông Ramez Naam cho rằng, giá điện mặt trời sẽ “rẻ không thể tin nổi và có thể làm thay đổi thế giới”. Dựa trên cơ sở số liệu của 7 cơ quan năng lượng lớn thế giới, ông Ramez Naam đi đến kết luận: “Giá thành sản xuất điện mặt trời đã giảm từ 5 đến 8 lần trong giai đoạn từ 2010 đến 2020” (chưa tính chi phí sản xuất điện mặt trời mái nhà, các khoản trợ cấp hay sự hỗ trợ của Chính phủ).

Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã dự báo vào năm 2010, giá thành sản xuất 1kWh điện mặt trời sẽ vào khoảng 22.5UScents. Tuy nhiên, năm 2011, ông Ramez Naam đã tính toán chi phí này sẽ rơi vào khoảng 12.5UScents/kWh. Thực tế, giá thành sản xuất điện mặt trời hiện đang là 5UScents/kWh. Ông Naam cho biết: “Rõ ràng ngành Năng lượng đã đi trước 10 năm so với các dự báo lúc bấy giờ”.

Mở rộng quy mô đánh giá

Tác giả lý giải sự khác biệt dựa vào một nguyên lý cơ bản trong kinh tế học: nếu một công nghệ tăng về độ “phủ sóng”, chi phí sản xuất sẽ rẻ đi. Ông Naam tóm tắt định luật kinh tế này như sau: khi khối lượng sản phẩm tăng lên gấp đôi, giá thành sản phẩm sẽ giảm đi theo một tỷ lệ nhất định.

Trong trường hợp sản xuất điện mặt trời, chi phí sản xuất điện tỷ lệ thuận với sản lượng điện tiêu thụ. Chính mối quan hệ này lại dẫn đến những sai số trong các dự báo của Cơ quan Năng lượng quốc tế là, giá thành sản xuất sẽ giảm từ 10 – 20% cứ mỗi lần sản lượng điện tăng lên gấp đôi. Thời điểm đó, ông Naam đã dự đoán con số ở mức 16%. Thực tế chi phí sản xuất điện mặt trời quy mô lớn đã giảm từ 30 – 40% sau mỗi lần sản lượng điện tăng lên gấp đôi. Hy vọng, giá thành sản xuất điện mặt trời sẽ còn tiếp tục giảm trong tương lai.

Cuối năm 2019, sản lượng điện mặt trời chiếm 2% tổng sản lượng điện thế giới. Mặc dù vậy, giá thành sản xuất điện mặt trời vẫn có sức cạnh tranh cao nếu so với giá thành sản xuất 1kWh của các nhà máy nhiệt điện than có giá thành khoảng 5 UScent. Theo ông Naam, nếu kết cấu hạ tầng của các nhà máy điện mặt trời có thể đảm bảo được công suất ở mức 19.2TW, giá thành sản xuất của điện mặt trời sẽ nằm trong khoảng từ 0,5 – 1,5UScent/kWh. Nhu cầu điện mặt trời sẽ tiếp tục gia tăng do xu hướng tăng thu nhập và tăng chi phí tiêu dùng tại các nước đang phát triển. Mặt khác, tiến trình điện hóa xe ô tô trong vận tải hành khách và vận tải hàng hóa, kết hợp với công nghệ lưu trữ điện năng với giá cả hợp lý sẽ góp phần đẩy nhanh tiến trình loại bỏ khí các-bon khỏi môi trường sống.